حیران خانم(پروین اعتصامی)جمهوری آذربایجان

حیران خانم شاعره ی آذربایجانی همانند پروین اعتصامی در شعر زبان کشور همسایه ـ جمهوری آذربایجان نام والامقامی دارد . از تاریخ تولد و فوت وی خبری در دست نیست . همین که آورده اند«درزمان جنگ ایران و روس عاشق جوانی می شود و نامزد او برای دفاع از خاک میهن به جبهۀ نبرد با قوای متجاوز روس شتافت و...» گفته شده که «وی با همسرعباس میرزا نایب السلطنه و مهدعلیا(مادرناصرالدین شاه)مکاتباتی داشته است .نامه های منظوم او خطاب به آنان در دیوانش است » از این شاعرۀ نام آور آذری اشعار بیشماری برجای مانده است که یک نمونه از غزل آذری وی در زیر خواهد آمد:

ای ستمگر منی رسوای جهان ائیله میسن

کؤزومون یاشینی چون دجله روان ائیله میسن

همنشین ائیله میسن دشمنی ای مایۀ ناز

رشگدن جانیم آلیب ، با غریمی قان ائیله میسن

گون کیمی عارضوه زلف چلیپانی سالیب

گونوگؤر ابر سیه آلتدا نهان ائیله میسن

نازیله ، عشوه ایله ، سیرا ائله ییب گلزاری

گؤستریب معجزه سن سرو روان ائیله میسن

بیرجانیم و ارایدی ای شوخ کی آلدین او زمان

اؤزگه جان داخی بو بی کسده گمان ایئله میسن

حسرت وصلین ایله ای مه من «حیرانی»

باشی یئرده ، گؤزو یولدا نگران ائیله میسن

ترجمه:

ای ستمگر مرا رسوای جهان کرده ای

اشکم را چون دجله روان کرده ای

ای مایۀ ناز ، دشمن را به همنشینی بر گزیده ای

به رشک ، جانم ستانده ای و دلم را خون کرده ای

زلف چلیپا را بر عارض خورشید وش ریخته ای

ببین چگونه خورشید را زیر ابر سیاه نهان کرده ای

با ناز به گلگشت بر آمده ای

و با معجزه سرو را روان کرده ای

ای دوست ، مراجانی بود که تو ستانده ای

آیا پنداشته ای این بی کس جان دیگری دارد!

حیران را از حسرت وصال خود ای ماه

سر بر خاک و چشم به راه و نگران داشته ای